مراقبت ونگهداری از کبوتر

آموزش نگهداري كبوتر

منشاء و اهلی شدن

منشاء کبوترهای خانگی یا اهلی Columba livia domestika را از کبوترهای چای columba liuia liuia می دانند که در تمام اروپا شمال آفریقا تا قفقاز و بسیاری از نقاط آسیا پراکنده هستند کبوترهای اهلی از ۳۰۰۰ هزار سال قبل از میلاد در منطقه خاورمیانه وجود داشته اند . کبوترهای اهلی را مخصوصا در دین مبین اسلام سمبل دوستی و صلح می دانند . در مصر باستان ، یونان و روم قدیم از کبوتر به عنوان یک منبع غذایی استفاده می شود . کبوترهای روم و امروز کبوترهای بزرگ جثه والنسیا که جزو سنگین ترین کبوتران محسوب می شوند از اعقاب آنها به شمار رفته و زمان اهلی شدنشان کاملا مشخص نیست .

نژادها

از تعداد نژادهای بیشمار کبوتران با رنگهای متنوع و فرمهای به عنوان گوشتی مورد استفاده قرار می گیرند از مشخصات کبوتران گوشتی می توان وزن زیاد (حداقل ۸۰۰ – ۶۰۰) گرم سینه عمیق و فراخ ، قدرت باروری وبنیه خوب را نام برد مختلف فقط تعداد کمی. در حالیکه در اروپا و آسیا انتخاب بیشتر بر اساس رنگ و فرم صورت می گیرد در آمریکا کبوترها در جهت تولید گوشت پرورش داده می شوند . کشورهای اروپایی انواع کبوترهای گوشتی را از آمریکا واردکرده و بر روی آنها کار کرده اند . از آنها می توان کبوترهای شاهی سفید ، شاهی شناساو کارینه – مون داین ،‌ کبوتر نامه رسان، کبوترهای شناسای تکزاس را نام برد .

کبوتر شاهی سفید در آمریکا از سفید رومی ، سفید مالتز (Maltese) و سفید داکس (Duches )به وجود آمده است . این کبوتر در دو تیپ مختلف ظاهر می شود . تیپ مصرفی شاهی سفید که از باروری مناسبی برخوردار می باشد ، با وزنی در حدود ۸۵۰ – ۷۵۰ گرم از تیپ کاملا گوشتی آن سبک وزنتر است.


کبوترهای جوان آماده به ذبح; آنها به وزن۵۵۰ گرم می رسند از هر جفت می توان تعداد ۱۶ قطعه در سال تولید نسل داشت آنها سینه ای عمیق و پر گوشت دارند . کبوتر شاهی نقره ای نیز در تلاقی جابجائی داکسی با موند این بوجود آمده و جثه ای بزرگتر و حالتی بزرگتر و آرامتر از شاهی سفید دارد .
کبوتر شاهی شناسا نیز در سال ۱۹۴۰ در آمریکا پرورش داده شدند از محسنات این نژاد تشخیص دوجنس نرو ماده آن از یکدیگر می باشد که به علت وجود تفاوت رنگ پرها در دو جنس امکان پذیر می گردد .
کبوترهای کارنیه (Carneau) از کبوتر جنوب بلژیک وشمال فرانسه به وجود آمده و در اوائل قرن بیستم در آمریکا بر روی آنها کار شده است این کبوتران به وزنی در حدود ۷۵۰ – ۶۰۰ گرم می رسند . در کبوترهای جوان آماده ذبح آنها وزن در حدود ۵۰۰ گرم فرم سینه طویلتر بدون دم و بال و پهن تر بودن سر ، این نژاد را از شاهی سفید متمایز می کند .
کبوترهای موند این Mondain یکی از قدیمی ترین کبوترهای فرانسه به شمار آمده و وزنی در حدود ۹۰۰ – ۷۵۰ گرم پیدا می کنند . کبوتر جوان آماده ذبح آن در حدود ۶۰۰ گرم وزن دارد این نژاد در رنگهای مختلف ظاهر می شود .

کبوترهای نامه بر که بیشتر در اروپا و خاورمیانه گسترش دارد با وزنی بین ۴۸۰ – ۴۲۰ گرم بسیار مقاوم بر تولید بوده و ‌ندرتا تخم های خود را می شکنند آنها از جوجه های خود با کمال دقت مواظبت می کنند . کبوتران نامه بر قادرند مسافتهای طولانی بین ۱۲۰ – ۱۰۰ کیلومتر را طی کنند زمان بازگشت آنها را می توان در رابطه با سرعت پروازشان دقیقا پیش بینی نمود جهت یابی ، این کبوتران هنوز جزو مسائل پیچیده به شمار می رود .

نگهداری ( اول )
بر عکس سایر طیور کبوتران زندگی کاملاً منوگام‌ داشته و در سن ۷ – ۵ ماهگی به سن بلوغ می رسند هر قدر وزن آنها سنگین تر باشد به همان نسبت دیرتر بالغ می شوند بعد از اینکه کبوتر ماده ای نری را به عنوان جفت برگزیند و اعلام آمادگی جنسی و همزیستی نمود اووسیت ها در تخمدان شروع به رشد کرده و پس از تقریبا۴- ۵روز اولاسیون انجام گرفته و مدت کوتاهی بعد از ان هم جفت گیری و انتقال اسپرم صورت می گیرد . تقریبا ۴۰-۴۴ ساعت پس از زمان جفتگیری چند ساعت بعدازظهر اولین تخم را می گذارد و , برعکس سایر طیور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتیکی تثبیت شده است و هیچگاه افزایش و کاهش ندارد .

تخم کبوترها حدود ۲۰ گرم وزن و ۴ سانتی متر طول و ۵/۲ سانتی متر پهنا و رنگ سفید دارند . نسبت زرده به وزن تخم با ۱۹ درصد بین سایر طیور در کمترین حد است ولی پوسته آهکی با ۱۰% درصدی اختلافی با دیگر طیور ندارند . لانه سازی با همکاری هر دو جنس ۳-۲ روز قبل از گذاشتن تخم آغاز گشته و حتی پس ازآن نیز ادامه می یابد . پس از ۱۷ – ۱۸ روز جوجه ها از تخم خارج شده و به ندرت هر دو جوجه با هم متولد می گردند . فاصله زمان تولد دو جوجه اغلب ۲۴ – ۱۲ ساعت است.کبوتردر بین طیور تنها پرنده ای است که جوجه آشیانه نشین دارد سایر ماکیان در موقع تولد کاملاً لخت هستند و حدوداً پس از یک هفته پرهایشان جوانه می زند . جوجه ها در حدود ۶ هفتگی توسط مادران تغذیه شوند. در ۵-۴ روز اول تولد غذای جوجه ها را شیرابه چینه دان تشکیل می دهد.


این شیرا به بسیار مغذی بوده و توسط سلولهای چین خورده چینه دان ترشح می شود. چینه دان در تعدادی از گونه های پرندگان خصوصاً در خانواده کبوترها مولد شیر مخصوص چینه دان است و تکثیر سلولهای مخاطی و کنده شدن و تولید شیر توسط آنها به وسیله هورمون پرولاکتین، صورت گرفته و کنترل می شود این پرندگان شیر ایجاد شده در چینه دان را به دهان بازگردانده و جوجه ها را به وسیله آن غذا می دهند. ساختمان میکروسکوپیک چینه دان مشابه به ساختمان مری است .
 ترشح شیرابه تا ۸ روز پس از تولد جوجه ها نیز می تواند ادامه یابد. معمولا از روز پنجم به بعد تغذیه جوجه ها با غذایی که خود پدر و مادر می خورند آغاز می گردد جیره اکثر پرندگان زینتی, به صورت دانه های کامل و نه به صورت خوراک کامل پلیت شده می باشد . تغذیه پرندگان طبق راهنمایی های ارائه شد بسیار منطقی می باشد . اما به نظر نمی رسد که تغذیه صرفا عامل عمده ای جهت انتخاب غذا توسط صاحب پرنده باشد .

استفاده از خوراکهای کامل پلت, شده با مقاومت صاحبان پرنده روبرو شده و در ضمن همه گونه های پرندگام نیز چنین خوراک هایی را براحتی نمی پذیرند . اما با استفاده از پلت های اکسترود شده (اکسترودینگ) (Extruded) و افزودنیها که پرنده را با استفاده از خوراک کامل تشویق کند مشخص نشده است .
 دوره نگهداری کبوتران پرورشی به طور متوسط ۵ سال بوده و معمولا در سالهای دوم و سوم بیشترین تولید را داشته که از سال پنجم در حد چشمگیری کاهش می یابد. از یک جفت کبوتر, حداقل ۱۲ قطعه کبوتر جوان در سال به وجود آید. تولید ۱۵-۱۲ قطعه جوجه, را مناسب و بین ۲۰-۱۶ قطعه را جزو بسیار خوب به شمار می آورند.
موفقیت در این امر بستگی به تعداد تخم گذاشته شده جوجه های متولد شده و سرزندگی و سلامت جوجه ها دارد .
 و بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است. اکثر گونه های غیر اهلی که در مناطق معتدل سرد سیر زندگی می کنند. دارای سیکل تولید مثل سالیانه هستند. در حالی که گونه هایی که با آب و هوای گرمسیری و صحرائی عادت پیدا کرده اند ممکن است دارای سیکل های تولید مثل ,کمتر از یک سال با فواصل شش ماه باشند . و یا زمانی که شرایط مطلوبی فراهم است جفت گیری انجام می دهند که اصولا به این نژاد فرصت طلب می گویند .
معمولا کبوترها در هر فاز فعال تخمگذاری دو عدد تخم می گذارند و در هر سال دارای هشت فاز فعال تخمگذاری می باشند . فاصله بین فازهای فعال تخمگذاری در پاییز و زمستان تقریبا روز و در بهار و اوایل تابستان ۳۰-۳۲ می باشد . در کبوتر سیکل تخمک گذاری رها سازی تخمک و میزان تخمگذاری موفق در بین کبوترها ۴۰ تا ۴۴ ساعت گزارش شده است .
تولک رفتن
 تولک رفتن از نظر ظاهری همراه با پرریزی و جایگزینی پرها و آغاز سیرقهقرای ارگان های تولید مثلی و قطع تخمگذاری می باشد. در گونه های غیر اهلی پریزی قبل از جفت گیری ممکن است قبل از آغاز فصل جفت گیری اتفاق افتد در حالی که پریزی پس از جفت گیری بین پایان فصل تولید مثل و آغاز پائیز یا مهاجرت پائیزه اتفاق می افتد تاکنون مکانیزم فیزیولوژی که باعث پریزی می شوند شناخته نشده اند. به هر حال در این پدیده غده هیپوفیز ،تیروئید، تخمدان و فوق کلیه به عنوان واسطه عمل می کنند .
رفتار کرچی و لانه گزینی

رفتار کرچی عبارت است از: خاتمه تولید تخم، خوابیدن بر روی تخمها و مراقبت از جوجه های جوان می باشد .
 درصد باروری ۹۶ – ۸۵ درصد و میزان جوجه درآوری ۸۵ -۸۰ درصد است رفتار خوابیدن روی تخم در کبوتر موجب تحریک رشد و توسعه کیسه چینه دان می گردد به نظر می رسد که رشد و تزایداین غده تحت کنترل مستقیم پرولاکتین باشد تصور می شود که در قمری تولید استروژن، آندروژن که با ترشح FSH تحریک می شود موجب رفتار لانه سازی در جنس ماده می گردد در مقابل آغاز فعالیت لانه سازی در جنس نر بستگی به شرایط هورمونی و رفتار جنسی ماده دارد. در پرندگان رفتار لانه سازی به طور وسیعی در تخمک گذاری مرتبط می باشد ۱۰۰% از تخمک گذاری ۲۴ ساعت پس از رفتار لانه سازی و ۹۹% لانه سازی قبل از تخمک گذاری انجام می شود با این حال تنها ۹۵ – ۶۰% از تخمک گذاری پس از یک سیکل تخمگذاری انجام می شود . تخمهای شکسته ناشی از مبارزات بر سر لانه نیز در حدود ۶ درصد برآورد می گردد . تلفات در بین جوجه ها تقریبا ۹% و گاهی بیشتر می باشد . برای افزایش راندمان تخمگذاری تعدادی از کبوتران را فقط مخصوص گذاشتن تخم انتخاب می کنند . بدین ترتیب که پس از گذشت ۱۰ روز از تاریخ تخمگذاری تخمها را از زیر کبوتران برداشته ودر نتیجه پرنده در عرض ۲-۱ هفته مجددا تخم خواهد گذاشت با این روش می توان تا ۶۰ درصدبه راندمان تخمگذاری افزود .

در ایتالیا به مجرد تخمهای گذاشته شده جمع آوری می گردد, درچنین متدی تخمها را به طور متوسط از ۱۵ عدد در سال به ۴۷ عدد فزونی می بخشد .
تخمهای برداشته شده را یا به کمک ماشین جوجه کشی به جوجه تبدیل کرده و تحویل کبوترهای مادر که در همان روز جوجه هایشان متولد شده می دهند و یا هر تخم را به عنوان تخم سوم زیر کبوترهای دیگر می گذارند هم سن بودن این سه تخم کاملا ضروری است .کبوترها قادرند تا سه نوزاد را نگهداری کنند ولی اکثرا از عهده تغذیه و رسیدگی ۴ جوجه عاجزند و فشار کاری زیادی را باید تحمل کنند . در جوجه کشی مصنوعی کبوترهانسبت به مرغها به درجه حرارت کمتر ۷/۳۶ – ۱/۳۶ درجه سانتی گراد و رطوبت بیشتری نیاز است .

رکوردهای نمودارهای فوق واقعی هستند و از یک گیرنده حساسی که در جلوی سینی حاوی تخمهای کبوتر قرار داده شده بود به دست آمده اند هر سی دقیقه سینی به اندازه ۹۰درجه به سمت جلو و عقب چرخانده می شود به طوری که در دوره نیم ساعته بعدی گیرنده حساسی قبل از اینکه بر روی تخمها قرار بگیرند در معرض جریان هوا قرار می گیرند و سپس بر روی آنها قرار می گیرند. پس از عبور از روی تخم مرغهای تازه درجه حرارت هوا زیاد نمی شود ولی در تخمهای نزدیک جوجه کشی دما ۷۵/۱فارینهات افزایش پیدا می کند .

تفاوتهای گوناگونی در درجه حرارت مطلوب وجود دارد که شامل حرارت داخل بدن پرنده بالغ ، اندازه تخمها و تناسب آنها با بدن پرنده ، خلل و فرج پوسته و طول دوره جوجه کشی می باشد .

هنوز جزیات زیادی در رابطه با ایجاد شرایط مناسب جوجه کشی برای پرندگان دیگر وجود دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرد . تحقیقات پایه ای بسیاری بر روی شرایط مطلوب مورد نیاز برای جوجه کشی کبوتر انجام گرفته است همچنان که در نمودار مشاهده می شود تخم کبوترها را می توان در دمای بین ۹۷ -۲/۹۷ درجه فارنهایت (۱/۳۶ – ۷/۳۶)سانتی گراد در صورت تعدیل رطوبت و جریان هوا به طور مطلوب جوجه کشی کرد حداکثر جوجه کشی با امکان ۱۰۰%تنها در دمای F 2/97 F 97 حاصل می شود .که این درجه حرارت بر روی تخمهای شتر مرغ آمریکایی ، غاز و اردک – به ترتیب در دمای F 97 (c 1/36 ، c 2/37 F 2/99 c 3/37( می باشد . برای به گزینی در جهت تولید مناسبتر باید به موارد زیر توجه نمود.

تولید تخم زیادتر زودرس چون به تولید بیشتر تخم منتج می گردد . عبا رتند از:
۱- طول عمر و قدرت مقاومت بیشتر
۲- تولید تخم حتی در زمان تولک
۳- باروری مناسب و کاهش تلفات زمان جنینی
۴- روحیه آرام ، وزن زیاد بدن در صورتی که تولید گوشت هدف باشد. بدن فشرده با عضلاتی بیشتر به عبارتی گوشت بیشتر .

بوسیله هیبریداسیون می توان راندمان تولید را افزایش داد . هیبرید و یا آمیخته Hybrid این اصلاح را در مورد موجودات هتروزیگوت به کار می برند . اگر والدین از نظر یک جفت صفت خالص با یکدیگر اختلاف داشته باشند . از منوهیبرید گفتگو به میان می آید و بلعکس اگر والدین از نظر چندین صفت خالص با یکدیگر متفاوت باشند پلی هیرید گفتگو به میان خواهد آمد .

برای به وجود آوردن گله های گوشتی توصیه می شود از تجربیات کشورهایی مانند ایتالیا و فرانسه سود برد. کبوترهای گوشتی در سنین ۳-۲ ماهگی و اغلب در ۴ ماهگی تحویل می گردند .که این کبوترها را می توان بعد از ذبح به صورت لاشه کامل -سینه کامل- ران کامل -لاشه به صورت قطعه قطعه شده به صورت تازه و منجمد در اختیار مصرف کنندگان قرار داد. افت پس از کشتار در کبوتر در حدود ۲۰-۲۵ درصد وزن زنده می باشد. در گوشت آماده برای طبخ نیز افت استخوان کبوتر کمتر از گوشت سایر ما کیان دیگر می باشد. بدین ترتیب از یک کیلو وزن زنده کبوتر گوشت و در نتیجه پروتئین بیشتری در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. از گوشت کبوتر تقریبا هیچ گونه بیماری به انسان منتقل نمی شود تنها بیماری قابل انتقال بیماری سالمونلوز , که اغلب گوشت انواع پرندگان دیگر در مرحله آماده سازی با آن آلوده می گردد و از این رو چنانچه پس از سر بریدن کبوتر پرکنی و تهیه گوشت و ذخیره آن به طور بهداشتی صورت گیرد هیچگونه خطری از نظر انتقال بیماریهای مشترک بین انسان وجود ندارد. سرعت رشد در کبوتر نسبتا بالا و در حدود ۶۰-۹۰ روزگی به وزن مناسب کشتار خواهد رسید و هیچ گونه از طیور صنعتی شاید قابل مقایسه با کبوتر نباشند. زیرا کبوترها قادرند به علت سهولت تغذیه دوباره به لانه خود بازگردند و در واقع می توانند از مواقع وسیع طبیعی و یا کشتزارهای اطراف به عنوان منبع تهیه خوراک استفاده کنند .

صرفه جویی در جایگاه و زمین به منظور تامین بخشی از پروتئین حیوانی از کبوترها نیازی به احداث سالنهای آن چنانی نیست .
 و می توان با احداث جایگاه و آشیانه ای که فقط پرنده را از گرما نور و حرارت و سرما در واقع عوامل محیطی و بعضی دیگر محافظت کندنسبت به تهیه جایگاه اقدام کرده که این جایگاه به دلیل آنکه در اغلب موارد در مرتفع ترین قسمت ساختمان یعنی پشت بام احداث می شود می تواند بازده اقتصاد فراوانی را به همراه داشته باشد . زیرا در واقع از سطح بام (منازل ، کارخانجات ، و . . .) می توان به عنوان یک مجتمع تامین احتیاجات غذایی سبد خانوار استفاده کرد و بخشی از احتیاجات خانوار شهری و روستایی را از منابع پروتئین حیوانی بر طرف کند .
گوشت کبوتر از لحاظ محصولات طیور می تواند در ردیف و هم تراز با گوشت جوجه ، قرار گیرد زیرا وزن این فرآورده در حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ گرم است و بسته به نژاد در سن بین ۴-۵ هفتگی به بازار ارسال می شود که این نوع گوشت می تواند به علت سهولت هضم ، بودن گوشت و فرم بودن استخوان اغلب برای تغذیه کودکان و بیماران سالمند که احتیاج به غذای مغذی و سهل الهضم و مغذی و سبک دارند مورد استفاده قرار گیرد .

آموزش دستی کردن کبوتر
ابتدا باید عرض کنم که این کار حدودا 4 الی 5 ماه زمان میبره
پس صبر ، پایه اول این کاره .
برای شروع یک جوجه کبوتر که توانایی خوردن دانه را داشته باشد تهیه کنید
جوجه کبوتر را نزد خود نگهداری کنید و در دست خود به او غذا بدهید
و در بعضی از روز ها دیر تر به جوجه غذا بدهید به گونه ای که گرسنگی باعث شود
کبوتر به دنبال شما بیاید
حتی گاهی اوقات کمی آب در مشت خود ریخته و در مشت خود به او آب بدهید
بعد از گذشت یک ماه کبوتر کمی بال و پر در آورده و آماده یادگیری خانه است
روزانه یک الی دو ساعت جوجه را در حیاط رها کنید تا بتواند کار مسیر یابی را شروع کند
** البته مراقب گربه ها هم باشید که تمام زحمات شما را بر باد ندهند **
بعد از گذشت یک ماه دیگر جوجه به سختی توانایی پریدن دارد و شروع به تمرین پرواز می کند
باز در این مرحله در بعضی از روزها به کبوتر غذا ندهید تا گرسنگی بر او غلبه کند
و باعث شود کبوتر به دنبال دانه بگردد . در این مرحله در فاصله 3 متری کبوتر بنشید و
جلوی چشم کبوتر بر روی زمین دانه بریزید تا کبوتر برای اینکه به دانه برسد مجبور به پرواز شود.
** نکته : اگر بتوانید صدای کبوتر را تقلید کنید ، زودتر به نتیجه میرسید **
حال کبوتر شما بالغ شده و نیاز به جفت دارد !
اگر شما صدای کبوتر را تقلید کنید ، کبوتر به سادگی به طرف شما پرواز خواهید کرد
حتی اگر بیرون از خانه باشید و صدای او را تقلید کنید اگر صدای شما را بشنود به سوی شما خواهد آمد.

نکات مهم نگهداری کبوتر در زمستان

1-هوای داخل وبیرون قفس نباید اختلاف دمای زیادی با هم داشته باشد(فقط جلوی وزش باد به داخل را بگیرید آنچه که حیوان را اذیت می کند این است که سوزو سرما به داخل بپیچد) 
2- قبل از شروع فصل پائیز، باید واکسن حیوان تزریق شود که با شروع فصل سرما حیوان واکسینه شده باشد (اگر این کاروانجام نداده اید با احتیاط انجام دهید) توجه داشته باشید که بعد از واکسیناسیون، سه روزمتوالی در جا آبی حیوان پودرمولتی ویتامین بریزید
3- تغذیه مناسب این فصل(گندم،قره ماش،ذرت) می باشد که به نسبت (سه،یک،یک) در جلوی حیوان قراردهید اگر تا کنون این کار را انجام نداده اید گندم را کم کم به وعده غذایی حیوان اضافه کنید تا معده حیوان به هضم آن عادت کند چون گرم وسنگین است، حیوان باید سیرباشد تا خود را گرم نگه دارد پس دان راجلوی حیوان بگذارید تا بخورد، اگردان به صورت پیمانه ای نباشد بهتراست چون معده حیوان اندازه ای دارد وبیش ازآن نمی تواند بخورد (گل شورفراموش نشود) 
4- زیر حیوان را در این فصل هفته ای یک بار تمیز کنید ماندن فضله در زیر پای حیوان باعث گرمی می شود (حتما حیوان را بعد از دادن دان به روی نی داخل قفس هدایت کنید، از قدیم می گویند حیوانی که روی نی بخوابه هوش وحواسش بیشتره)
5- هفته ای یک بارازمکمل مولتی ویتامینی که یکی ازآیکوناش آمینواسیداست(آمینوویت) با دزیک گرم در یک لیترآب(یک قاشق غذاخوری سر خالی درچهارلیترآب) استفاده کنید
6- از دارویی به نام اکسی تتراساکلین(اکسی وت) که دربسته صد گرمی وبه صورت پودرمی باشد ماهی یک بار با دزیک گرم درلیتراستفاده کنید (زمان مصرف، بعدازخوردن دان ،به مدت 24 ساعت در آبخوری حیوان بماند) 
7- سیرتازه را بکوبید تا، له شود(خرد نکنید)بعد با آب مخلوط ودرجلوی حیوان قراردهید (زمان مصرف،هرموقع سیرش بودوحالشوداشتید)

نکته نکته:

1- درزمان دان خوردن حیوانات، دربالای سرشان بشینید وبه دان برداشتن واشتهایشان دقت وتوجه کنید، دروعده غذایی بعدی دانی که زود تربرمی دارند رابیشتر کنید، چون حیوان بنا به نیاز طبیعیش ،خود تشخیص می دهد که بدنش هم اکنون به چه موادی احتیاج دارد (کبوتردارماهربا این کارمی تواند حیوان کسل وبیمارخودراکه درحال بازی با دان است را تشخیص وبه سرعت مداوای آن راآغازوازجمع خارج کند ) 
 2- ازنکات مهمی که کبوترداربه آن باید توجه داشته باشد مدفوع (فضله) حیوان است.

منشاء و اهلي شدن

منشاء كبوترهاي خانگي يا اهلي Columba livia domestika را از كبوترهاي چاي columba liuia liuia مي دانند كه در تمام اروپا شمال آفريقا تا قفقاز و بسياري از نقاط آسيا پراكنده هستند كبوترهاي اهلي از 3000 هزار سال قبل از ميلاد در منطقه خاورميانه وجود داشته اند . كبوترهاي اهلي را مخصوصا در دين مبين اسلام سمبل دوستي و صلح مي دانند . در مصر باستان ، يونان و روم قديم از كبوتر به عنوان يك منبع غذايي استفاده مي شود . كبوترهاي روم و امروز كبوترهاي بزرگ جثه والنسيا كه جزو سنگين ترين كبوتران محسوب مي شوند از اعقاب آنها به شمار رفته و زمان اهلي شدنشان كاملا مشخص نيست .

نژادها

از تعداد نژادهاي بيشمار كبوتران با رنگهاي متنوع و فرمهاي به عنوان گوشتي مورد استفاده قرار مي گيرند از مشخصات كبوتران گوشتي مي توان وزن زياد (حداقل 800 - 600) گرم سينه عميق و فراخ ، قدرت باروري وبنيه خوب را نام برد مختلف فقط تعداد كمي. در حاليكه در اروپا و آسيا انتخاب بيشتر بر اساس رنگ و فرم صورت مي گيرد در آمريكا كبوترها در جهت توليد گوشت پرورش داده مي شوند . كشورهاي اروپايي انواع كبوترهاي گوشتي را از آمريكا واردكرده و بر روي آنها كار كرده اند . از آنها مي توان كبوترهاي شاهي سفيد ، شاهي شناساو كارينه - مون داين ،‌ كبوتر نامه رسان، كبوترهاي شناساي تكزاس را نام برد .

كبوتر شاهي سفيد در آمريكا از سفيد رومي ، سفيد مالتز (Maltese) و سفيد داكس (Duches )به وجود آمده است . اين كبوتر در دو تيپ مختلف ظاهر مي شود . تيپ مصرفي شاهي سفيد كه از باروري مناسبي برخوردار مي باشد ، با وزني در حدود 850 - 750 گرم از تيپ كاملا گوشتي آن سبك وزنتر است.



كبوترهاي جوان آماده به ذبح; آنها به وزن550 گرم مي رسند از هر جفت مي توان تعداد 16 قطعه در سال توليد نسل داشت آنها سينه اي عميق و پر گوشت دارند . كبوتر شاهي نقره اي نيز در تلاقي جابجائي داكسي با موند اين بوجود آمده و جثه اي بزرگتر و حالتي بزرگتر و آرامتر از شاهي سفيد دارد .
كبوتر شاهي شناسا نيز در سال 1940 در آمريكا پرورش داده شدند از محسنات اين نژاد تشخيص دوجنس نرو ماده آن از يكديگر مي باشد كه به علت وجود تفاوت رنگ پرها در دو جنس امكان پذير مي گردد .

كبوترهاي كارنيه (Carneau) از كبوتر جنوب بلژيك وشمال فرانسه به وجود آمده و در اوائل قرن بيستم در آمريكا بر روي آنها كار شده است اين كبوتران به وزني در حدود 750 - 600 گرم مي رسند . در كبوترهاي جوان آماده ذبح آنها وزن در حدود 500 گرم فرم سينه طويلتر بدون دم و بال و پهن تر بودن سر ، اين نژاد را از شاهي سفيد متمايز مي كند .

كبوترهاي موند اين Mondain يكي از قديمي ترين كبوترهاي فرانسه به شمار آمده و وزني در حدود 900 - 750 گرم پيدا مي كنند . كبوتر جوان آماده ذبح آن در حدود 600 گرم وزن دارد اين نژاد در رنگهاي مختلف ظاهر مي شود .

 كبوترهاي نامه بر كه بيشتر در اروپا و خاورميانه گسترش دارد با وزني بين 480 - 420 گرم بسيار مقاوم بر توليد بوده و ‌ندرتا تخم هاي خود را مي شكنند آنها از جوجه هاي خود با كمال دقت مواظبت مي كنند . كبوتران نامه بر قادرند مسافتهاي طولاني بين 120 - 100 كيلومتر را طي كنند زمان بازگشت آنها را مي توان در رابطه با سرعت پروازشان دقيقا پيش بيني نمود جهت يابي ، اين كبوتران هنوز جزو مسائل پيچيده به شمار مي رود .نگهداري ( دوم )

بر عكس ساير طيور كبوتران زندگي كاملاً منوگام‌ داشته و در سن 7 - 5 ماهگي به سن بلوغ مي رسند هر قدر وزن آنها سنگين تر باشد به همان نسبت ديرتر بالغ مي شوند بعد از اينكه كبوتر ماده اي نري را به عنوان جفت برگزيند و اعلام آمادگي جنسي و همزيستي نمود اووسيت ها در تخمدان شروع به رشد كرده و پس از تقريبا4- 5روز اولاسيون انجام گرفته و مدت كوتاهي بعد از ان هم جفت گيري و انتقال اسپرم صورت مي گيرد . تقريبا 40-44 ساعت پس از زمان جفتگيري چند ساعت بعدازظهر اولين تخم را مي گذارد و , برعكس ساير طيور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتيكي تثبيت شده است و هيچگاه افزايش و كاهش ندارد .

تخم كبوترها حدود 20 گرم وزن و 4 سانتي متر طول و 5/2 سانتي متر پهنا و رنگ سفيد دارند . نسبت زرده به وزن تخم با 19 درصد بين ساير طيور در كمترين حد است ولي پوسته آهكي با 10% درصدي اختلافي با ديگر طيور ندارند . لانه سازي با همكاري هر دو جنس 3-2 روز قبل از گذاشتن تخم آغاز گشته و حتي پس ازآن نيز ادامه مي يابد . پس از 17 - 18 روز جوجه ها از تخم خارج شده و به ندرت هر دو جوجه با هم متولد مي گردند . فاصله زمان تولد دو جوجه اغلب 24 - 12 ساعت است.كبوتردر بين طيور تنها پرنده اي است كه جوجه آشيانه نشين دارد ساير ماكيان در موقع تولد كاملاً لخت هستند و حدوداً پس از يك هفته پرهايشان جوانه مي زند . جوجه ها در حدود 6 هفتگي توسط مادران تغذيه شوند. در 5-4 روز اول تولد غذاي جوجه ها را شيرابه چينه دان تشكيل مي دهد.

اين شيرا به بسيار مغذي بوده و توسط سلولهاي چين خورده چينه دان ترشح مي شود. چينه دان در تعدادي از گونه هاي پرندگان خصوصاً در خانواده كبوترها مولد شير مخصوص چينه دان است و تكثير سلولهاي مخاطي و كنده شدن و توليد شير توسط آنها به وسيله هورمون پرولاكتين، صورت گرفته و كنترل مي شود اين پرندگان شير ايجاد شده در چينه دان را به دهان بازگردانده و جوجه ها را به وسيله آن غذا مي دهند. ساختمان ميكروسكوپيك چينه دان مشابه به ساختمان مري است .

ترشح شيرابه تا 8 روز پس از تولد جوجه ها نيز مي تواند ادامه يابد. معمولا از روز پنجم به بعد تغذيه جوجه ها با غذايي كه خود پدر و مادر مي خورند آغاز مي گردد جيره اكثر پرندگان زينتي, به صورت دانه هاي كامل و نه به صورت خوراك كامل پليت شده مي باشد . تغذيه پرندگان طبق راهنمايي هاي ارائه شد بسيار منطقي مي باشد . اما به نظر نمي رسد كه تغذيه صرفا عامل عمده اي جهت انتخاب غذا توسط صاحب پرنده باشد .

استفاده از خوراكهاي كامل پلت, شده با مقاومت صاحبان پرنده روبرو شده و در ضمن همه گونه هاي پرندگام نيز چنين خوراك هايي را براحتي نمي پذيرند . اما با استفاده از پلت هاي اكسترود شده (اكسترودينگ) (Extruded) و افزودنيها كه پرنده را با استفاده از خوراك كامل تشويق كند مشخص نشده است .

 دوره نگهداري كبوتران پرورشي به طور متوسط 5 سال بوده و معمولا در سالهاي دوم و سوم بيشترين توليد را داشته كه از سال پنجم در حد چشمگيري كاهش مي يابد. از يك جفت كبوتر, حداقل 12 قطعه كبوتر جوان در سال به وجود آيد. توليد 15-12 قطعه جوجه, را مناسب و بين 20-16 قطعه را جزو بسيار خوب به شمار مي آورند.
موفقيت در اين امر بستگي به تعداد تخم گذاشته شده جوجه هاي متولد شده و سرزندگي و سلامت جوجه ها دارد .

 و بسته به شرايط اقليمي متفاوت است. اكثر گونه هاي غير اهلي كه در مناطق معتدل سرد سير زندگي مي كنند. داراي سيكل توليد مثل ساليانه هستند. در حالي كه گونه هايي كه با آب و هواي گرمسيري و صحرائي عادت پيدا كرده اند ممكن است داراي سيكل هاي توليد مثل ,كمتر از يك سال با فواصل شش ماه باشند . و يا زماني كه شرايط مطلوبي فراهم است جفت گيري انجام مي دهند كه اصولا به اين نژاد فرصت طلب مي گويند .
معمولا كبوترها در هر فاز فعال تخمگذاري دو عدد تخم مي گذارند و در هر سال داراي هشت فاز فعال تخمگذاري مي باشند . فاصله بين فازهاي فعال تخمگذاري در پاييز و زمستان تقريبا روز و در بهار و اوايل تابستان 30-32 مي باشد . در كبوتر سيكل تخمك گذاري رها سازي تخمك و ميزان تخمگذاري موفق در بين كبوترها 40 تا 44 ساعت گزارش شده است .

تولك رفتن
 تولك رفتن از نظر ظاهري همراه با پرريزي و جايگزيني پرها و آغاز سيرقهقراي ارگان هاي توليد مثلي و قطع تخمگذاري مي باشد. در گونه هاي غير اهلي پريزي قبل از جفت گيري ممكن است قبل از آغاز فصل جفت گيري اتفاق افتد در حالي كه پريزي پس از جفت گيري بين پايان فصل توليد مثل و آغاز پائيز يا مهاجرت پائيزه اتفاق مي افتد تاكنون مكانيزم فيزيولوژي كه باعث پريزي مي شوند شناخته نشده اند. به هر حال در اين پديده غده هيپوفيز ،تيروئيد، تخمدان و فوق كليه به عنوان واسطه عمل مي كنند 

رفتار كرچي و لانه گزيني

رفتار كرچي عبارت است از: خاتمه توليد تخم، خوابيدن بر روي تخمها و مراقبت از جوجه هاي جوان مي باشد .


درصد باروري 96 - 85 درصد و ميزان جوجه درآوري 85 -80 درصد است رفتار خوابيدن روي تخم در كبوتر موجب تحريك رشد و توسعه كيسه چينه دان مي گردد به نظر مي رسد كه رشد و تزايداين غده تحت كنترل مستقيم پرولاكتين باشد تصور مي شود كه در قمري توليد استروژن، آندروژن كه با ترشح FSH تحريك مي شود موجب رفتار لانه سازي در جنس ماده مي گردد در مقابل آغاز فعاليت لانه سازي در جنس نر بستگي به شرايط هورموني و رفتار جنسي ماده دارد. در پرندگان رفتار لانه سازي به طور وسيعي در تخمك گذاري مرتبط مي باشد 100% از تخمك گذاري 24 ساعت پس از رفتار لانه سازي و 99% لانه سازي قبل از تخمك گذاري انجام مي شود با اين حال تنها 95 - 60% از تخمك گذاري پس از يك سيكل تخمگذاري انجام مي شود . تخمهاي شكسته ناشي از مبارزات بر سر لانه نيز در حدود 6 درصد برآورد مي گردد . تلفات در بين جوجه ها تقريبا 9% و گاهي بيشتر مي باشد . براي افزايش راندمان تخمگذاري تعدادي از كبوتران را فقط مخصوص گذاشتن تخم انتخاب مي كنند . بدين ترتيب كه پس از گذشت 10 روز از تاريخ تخمگذاري تخمها را از زير كبوتران برداشته ودر نتيجه پرنده در عرض 2-1 هفته مجددا تخم خواهد گذاشت با اين روش مي توان تا 60 درصدبه راندمان تخمگذاري افزود .

در ايتاليا به مجرد تخمهاي گذاشته شده جمع آوري مي گردد, درچنين متدي تخمها را به طور متوسط از 15 عدد در سال به 47 عدد فزوني مي بخشد .

تخمهاي برداشته شده را يا به كمك ماشين جوجه كشي به جوجه تبديل كرده و تحويل كبوترهاي مادر كه در همان روز جوجه هايشان متولد شده مي دهند و يا هر تخم را به عنوان تخم سوم زير كبوترهاي ديگر مي گذارند هم سن بودن اين سه تخم كاملا ضروري است .كبوترها قادرند تا سه نوزاد را نگهداري كنند ولي اكثرا از عهده تغذيه و رسيدگي 4 جوجه عاجزند و فشار كاري زيادي را بايد تحمل كنند . در جوجه كشي مصنوعي كبوترهانسبت به مرغها به درجه حرارت كمتر 7/36 - 1/36 درجه سانتي گراد و رطوبت بيشتري نياز است .

ركوردهاي نمودارهاي فوق واقعي هستند و از يك گيرنده حساسي كه در جلوي سيني حاوي تخمهاي كبوتر قرار داده شده بود به دست آمده اند هر سي دقيقه سيني به اندازه 90درجه به سمت جلو و عقب چرخانده مي شود به طوري كه در دوره نيم ساعته بعدي گيرنده حساسي قبل از اينكه بر روي تخمها قرار بگيرند در معرض جريان هوا قرار مي گيرند و سپس بر روي آنها قرار مي گيرند. پس از عبور از روي تخم مرغهاي تازه درجه حرارت هوا زياد نمي شود ولي در تخمهاي نزديك جوجه كشي دما 75/1فارينهات افزايش پيدا مي كند .
تفاوتهاي گوناگوني در درجه حرارت مطلوب وجود دارد كه شامل حرارت داخل بدن پرنده بالغ ، اندازه تخمها و تناسب آنها با بدن پرنده ، خلل و فرج پوسته و طول دوره جوجه كشي مي باشد .

هنوز جزيات زيادي در رابطه با ايجاد شرايط مناسب جوجه كشي براي پرندگان ديگر وجود دارد كه بايد مورد مطالعه قرار گيرد . تحقيقات پايه اي بسياري بر روي شرايط مطلوب مورد نياز براي جوجه كشي كبوتر انجام گرفته است همچنان كه در نمودار مشاهده مي شود تخم كبوترها را مي توان در دماي بين 97 -2/97 درجه فارنهايت (1/36 - 7/36)سانتي گراد در صورت تعديل رطوبت و جريان هوا به طور مطلوب جوجه كشي كرد حداكثر جوجه كشي با امكان 100%تنها در دماي F 2/97 F 97 حاصل مي شود .كه اين درجه حرارت بر روي تخمهاي شتر مرغ آمريكايي ، غاز و اردك - به ترتيب در دماي F 97 (c 1/36 ، c 2/37 F 2/99 c 3/37( مي / باشد . براي به گزيني در جهت توليد مناسبتر بايد به موارد زير توجه نمود.
توليد تخم زيادتر زودرس چون به توليد بيشتر تخم منتج مي گردد . عبا رتند از:
1- طول عمر و قدرت مقاومت بيشتر
2- توليد تخم حتي در زمان تولك
3- باروري مناسب و كاهش تلفات زمان جنيني
 4- روحيه آرام ، وزن زياد بدن در صورتي كه توليد گوشت هدف باشد. بدن فشرده با عضلاتي بيشتر به عبارتي گوشت بيشتر .
بوسيله هيبريداسيون مي توان راندمان توليد را افزايش داد . هيبريد و يا آميخته Hybrid اين اصلاح را در مورد موجودات هتروزيگوت به كار مي برند . اگر والدين از نظر يك جفت صفت خالص با يكديگر اختلاف داشته باشند . از منوهيبريد گفتگو به ميان مي آيد و بلعكس اگر والدين از نظر چندين صفت خالص با يكديگر متفاوت باشند پلي هيريد گفتگو به ميان خواهد آمد .
براي به وجود آوردن گله هاي گوشتي توصيه مي شود از تجربيات كشورهايي مانند ايتاليا و فرانسه سود برد. كبوترهاي گوشتي در سنين 3-2 ماهگي و اغلب در 4 ماهگي تحويل مي گردند .كه اين كبوترها را مي توان بعد از ذبح به صورت لاشه كامل -سينه كامل- ران كامل -لاشه به صورت قطعه قطعه شده به صورت تازه و منجمد در اختيار مصرف كنندگان قرار داد. افت پس از كشتار در كبوتر در حدود 20-25 درصد وزن زنده مي باشد. در گوشت آماده براي طبخ نيز افت استخوان كبوتر كمتر از گوشت ساير ما كيان ديگر مي باشد. بدين ترتيب از يك كيلو وزن زنده كبوتر گوشت و در نتيجه پروتئين بيشتري در اختيار مصرف كنندگان قرار مي گيرد. از گوشت كبوتر تقريبا هيچ گونه بيماري به انسان منتقل نمي شود تنها بيماري قابل انتقال بيماري سالمونلوز , كه اغلب گوشت انواع پرندگان ديگر در مرحله آماده سازي با آن آلوده مي گردد و از اين رو چنانچه پس از سر بريدن كبوتر پركني و تهيه گوشت و ذخيره آن به طور بهداشتي صورت گيرد هيچگونه خطري از نظر انتقال بيماريهاي مشترك بين انسان وجود ندارد. سرعت رشد در كبوتر نسبتا بالا و در حدود 60-90 روزگي به وزن مناسب كشتار خواهد رسيد و هيچ گونه از طيور صنعتي شايد قابل مقايسه با كبوتر نباشند. زيرا كبوترها قادرند به علت سهولت تغذيه دوباره به لانه خود بازگردند و در واقع مي توانند از مواقع وسيع طبيعي و يا كشتزارهاي اطراف به عنوان منبع تهيه خوراك استفاده كنند .

صرفه جويي در جايگاه و زمين به منظور تامين بخشي از پروتئين حيواني از كبوترها نيازي به احداث سالنهاي آن چناني نيست .

و مي توان با احداث جايگاه و آشيانه اي كه فقط پرنده را از گرما نور و حرارت و سرما در واقع عوامل محيطي و بعضي ديگر محافظت كندنسبت به تهيه جايگاه اقدام كرده كه اين جايگاه به دليل آنكه در اغلب موارد در مرتفع ترين قسمت ساختمان يعني پشت بام احداث مي شود مي تواند بازده اقتصاد فراواني را به همراه داشته باشد . زيرا در واقع از سطح بام (منازل ، كارخانجات ، و . . .) مي توان به عنوان يك مجتمع تامين احتياجات غذايي سبد خانوار استفاده كرد و بخشي از احتياجات خانوار شهري و روستايي را از منابع پروتئين حيواني بر طرف كند .گوشت كبوتر از لحاظ محصولات طيور مي تواند در رديف و هم تراز با گوشت جوجه ، قرار گيرد زيرا وزن اين فرآورده در حدود 600 تا 800 گرم است و بسته به نژاد در سن بين 4-5 هفتگي به بازار ارسال مي شود كه اين نوع گوشت مي تواند به علت سهولت هضم ، بودن گوشت و فرم بودن استخوان اغلب براي تغذيه كودكان و بيماران سالمند كه احتياج به غذاي مغذي و سهل الهضم و مغذي و سبك دارند مورد استفاده قرار گيرد .

 تشخیص تخم سالم از ناسالم

در این قسمت می خواهم چگونگی تشخیص تخم سالم را از نا سالم به شما دوستان خوبم بگوییم در این روش ابتدا در یک جای تاریک ودر زیر نور یک لامپ میتوان تشیخیص داد.

مراحل به این گونه است ابتدا کبوتر را به ارامی و بدون هیچ گونه اذیت و استرسی از روی تخم بردارید چون ممکن است هنگام برداشتن تخم به هنگام خواب بروی تخم دست شما را نوک یا بال بزند که امکان دارد عجله کنید و تخم بشکند پس بهتر است کبوتر را از روی تخم برداشته و بیرون از لانه اش بگذارید سپس تخمها را یکی یکی بردارید و نزدیک لامپ روشن کنید کاملا تغییر و تحولات درون تخم را شاهد خواهید بود البته بهتر است این کار را در روز 7 یا 8 انجام دهید که رنگ تخم به تیرگی میزند در ضمن نیز میتوانید در روزهای2 یا 3 هم این کار را انجام دهید ولی در این روزها فقط نطفه ی نر (که بصورت نقطه است)در درون ان دیده میشود که نشان از سلامت نر و تخم دار در روزهای 4 یا 5 شما اگر به تخم نگاه کنید رگهایی را در داخل تخم میبینید که نشان از سلامت تخم دارد یعنی جوجه در حال درست شدن است اگر دروزهای بازرسی تخم این علایم را ندیدید بدانید تخم خراب و باطل است که باید حتما نر وماده بررسی شوند.

نکته:سعی کنید تخم ها را به ارامی بردارید تا ضربه شدید نخورند.

و سپس بعد از ان که تخمها را بررسی کردید و از سالم بودن ان مطمن شدید دوباره انها را به ارامی و بدون ضربه زدن در جای خودشان قرار دهید و بعد کبوتر را به لانه اش راهنمایی کنید تا تخمها سرد نشوند.

دلیل نازک بودن تخم کبوتر چیست ؟